Trzy kolory awangardy

Geometryczne abstrakcje w trzech kolorach: żółtym, niebieskim i czerwonym zapisały się w historii designu jako wyznacznik jednego z ciekawszych nurtów stylistycznych. Założony przez Theo van Doesburga i Pieta Mondriana ruch De Stijl, w tłumaczeniu z holenderskiego nie oznaczał nic więcej, niż sam „styl”. Jego osiągnięcia stanowią natomiast podwaliny samego Bauhausu.

Działające w latach 1917-1931 ugrupowanie skupiało artystów reprezentujący abstrakcyjny neoplastycyzm – zainicjowany przez Mondriana kierunek w sztuce. Artyści operowali liniami pionowymi i poziomymi, które nachodząc na siebie, dzieliły płaszczyznę na kwadraty i prostokąty. Stosowali trzy kolory podstawowe: czerwony, żółty i niebieski oraz tzw. nie-kolory: czerń, biel i mieszaninę tych dwóch barw, szarość. Próbując osiągnąć uniwersalną harmonię, stworzyli wizualny język, który składał się z najprostszych form geometrycznych, takich jak kwadraty, linie proste i prostokąty.

Dążąc do uporządkowania kompozycji i zniesienia zbędnej dekoracyjności w przestrzeni członkowie nurtu przenosili te zasady na architekturę, meble oraz elementy wyposażenia. Chętnie czerpali inspirację z awangardy początku XX wieku, tworząc projekty niezwykle przemyślane, lecz z założenia łatwe do przełożenia na seryjną produkcję. Była to również forma próby przywrócenia porządku i równowagi w codziennym życiu w odpowiedzi na wojenne zniszczenia. Przekaźnikiem tworzonych przez nich prac było czasopismo De Stijl pod redakcją Doesburga. 

Archikona. Dom Sonneveldów: W odbiciu czasu

W 1924 roku konflikt Theo van Doesburga z Pietem Mondrianem dotyczący zasad neoplastycyzmu sprawił, że Mondrian odseparował się od działań ugrupowania. To właśnie wtedy Doesburg rozszerzył wpływ neoplastycyzmu na m.in. muzykę i literaturę w myśl Gesamtkunstwerku – totalnej współpracy wszystkich dziedzin sztuki w imię dążenia do osiągnięcia wspólnego celu. Śmierć Doesburga w 1931 roku uważa się za oficjalną datę rozpadu ugrupowania.

Do najbardziej znanych reprezentantów tego nurtu zaliczani są Georges Vantongerloo, Bart van der Leck, Vilmos Huszár, Gerrit Rietveld, Cornelis van Eesteren, Willem van Leusden, Jacobus Johannes Pieter Oud, Robert van 't Hoff oraz Jan Wils.

W Polsce współczesne nawiązania do De Stijl znajdziemy ją m.in. w projektach Katarzyny Jasyk czy Marka Cecuły.

Poznaj najciekawsze przykłady De Stijl

nocleg nad kanałem
Hotel Sweets powstał z przekształcenia dawnych amsterdamskich domów mostowych w niezależne apartamenty. Rozrzucony jest po 28 różnych mostach, które zbudowano w latach 1673–2009 wzdłuż kanałów i nad nimi. Jeden z domków, nazywany Hortusbrug, to niewielka w rozmiarze ikona architektoniczna w stylu grupy De Stijl. Z tego powodu zespół projektantów urządził jego wnętrze, inspirując się dokonaniami słynnego holenderskiego architekta i projektanta Gerrita Rietvelda.
Krzesło Red and Blue Chair zaprojektował Gerrit Rietveld w roku 1919
Ballu
Piękna seria oświetlenia Ballu autorstwa Katarzyny Jasyk to rzeźbiarskie obiekty tworzone na pograniczu sztuki i wzornictwa. Inspiracją do powstania projektu był stworzony przez Mondriana w latach 20. XX wieku kierunek w sztuce zwany neoplastycyzmem. W projekcie lampy Ballu pojawia się geometria, czerń, biel oraz trzy zasadnicze kolory: żółty, niebieski i czerwony. Sam obiekt ma prostą minimalistyczną formę pozbawiona dekoracji. Podstawę lamp wykonano z metalowych rurek malowanych proszkowo na kolor czarny. Lampy są obrotowe, mogą mieć podwójny lub pojedynczy klosz w kształcie kuli, wykonany z białego, mlecznego szkła. Kolorowe elementy – małe kulki zrobiono z tworzywa sztucznego.
Dywanowy
Wiosną 2021 marka Dywanowy, za którą stoi Magda Komorowska, zaprezentowała kolekcję Wolność – trio wełnianych dywanów, których wzory powały pod wpływem fascynacji awangardą I połowy XX wieku. Rosyjski konstruktywizm, holenderski de Stijl oraz niemiecki Bauhaus – to one zapoczątkowały wolność w sztuce i projektowaniu użytkowym. Skierowały większą uwagę na potrzeby emocjonalne człowieka.
Modernistyczny zestaw na herbatę QUBUS II zaprojektował Marek Cecuła dla Modus Design
De Stijl
The Rietveld Schröder House w holenderskim mieście Utrecht (1924) to jedyny budynek, jaki powstał w całości w wyniku inspiracji nurtem De Stijl
de Stijl
Wnętrze biura Banku ING w Rumunii, projektu Corvina Cristiana
Suknia Yves Saint Laurent zainspirowana pracami Pieta Mondriana, (kolekcja haute couture na jesień/zimę 1965)

Zapisz się do newslettera!

Powiązane artykuły:

Ceramiczny rebel

Ceramiczny rebel

Warszawa | 25 lutego 2024

Arkadiusz Szwed łamie ceramiczne tabu i manifestuje buntownicze idee