– Światło maluje architekturę – mówi Dorota Sibińska, współzałożycielka pracowni XY Studio, która często podejmuje się projektowania żłobków, przedszkoli i innych miejsc użyteczności publicznej. O jednym z nich – właśnie ukończonym – oraz o tym, jaką rolę gra w architekturze światło, opowiada w rozmowie w rozmowie „Design Alive”.
Cykl wywiadów z architektami i architektami wnętrz realizowany jest przez „Design Alive” przy współpracy z firmą VELUX, która specjalnie dla branży projektowej stworzyła platformę VELUX ArchiTips.
KIDO to Wasz najnowszy projekt przedszkola w Aleksandrowie Łódzkim, jednak wszyscy mówią na niego krokodyl.
Rzeczywiście tak jest! A to z powodu charakterystycznego kształtu pierwszej kondygnacji, trochę koloru i „łusek”, jakie go pokrywają. Przedszkole ma faktycznie oryginalną formę wynikającą z wielu rzeczy. Po pierwsze musieliśmy projekt dostosować do niestandardowej, trójkątnej działki, po drugie chcieliśmy – co zawsze robimy – nawiązać w jakiś sposób do otoczenia. Wpisać budynek w lokalny kontekst, a po trzecie: stworzyć go takim, by dzieci miały wrażenie, że jest niezwykły. Dla nich, a nie dla dorosłych.
I dlatego dach jest żółty?
Dokładnie tak. Kształt całego założenia jest trójkątny, bo taką mieliśmy do dyspozycji działkę. Dachy, początkowo miały być szedowe, jednak nie uzyskaliśmy na nie zgody urzędniczki. Formą nawiązują do architektury Łodzi fabrycznej, a kolor do graffiti. Po drugiej stronie ulicy, przy której mieści się przedszkole, rozpościera się widok na ogromne murale narysowane przez mieszkańców na ścianie wzdłuż biegnących tam garaży. Dominuje w nich kolor żółty, więc uznaliśmy, że w ten sposób nawiążemy dialog z otoczeniem. A łuska? Zdecydowaliśmy się na blachę, która daje taki efekt, a przy okazji jest materiałem niedrogim i po użyciu gotowym do recyklingu. Za każdym razem zresztą przy tego typu projektach staramy się budować w oparciu o niski budżet i w duchu zrównoważonego rozwoju.
Czy to dotyczy całego tego projektu?
Jak najbardziej. Projekt w ogóle był dla nas dużym wyzwaniem, ponieważ mieliśmy na niego, wraz z budową i wykończeniem wnętrza, zaledwie 10 miesięcy. To jednak tylko zachęciło nas do zastosowania przy górnej kondygnacji technologii CLT. Ekologicznej i niezwykle przyjaznej dla użytkownika. Podczas, gdy parter budowany był w technologii tradycyjnej, góra wykonana została z drewna w fabryce. Potem, gdy obie były gotowe, poskładaliśmy je. Jak szafki z Ikea. Mieliśmy szczęście, bo inwestor okazał się otwarty na niestandardowe rozwiązania. Przekonało go m.in. to, że naturalne materiały są dobre akustycznie, ciepłe w odbiorze i budują doskonały klimat. W sam raz dla najmłodszych. Zadbaliśmy również o to, by kondygnacja poddasza była rozświetlona naturalnym światłem.
No właśnie, w każdym z czterech pomieszczeń na górze znajdują się po cztery okna.
Tak, zależało nam nie tylko na wprowadzeniu do wnętrza naturalnego światła, ale również na uniknięciu zastosowania wentylacji mechanicznej. Postanowiliśmy całkowicie zrezygnować z niej na pierwszej kondygnacji i bazować na wentylacji grawitacyjnej. Skoro budujemy przedszkole z naturalnego drewna to ciągnięcie przez nie instalacji wydawało nam się bez sensu. Kluczową rolę pełnią tu oczywiście okna poddaszowe VELUX z dolnym otwieraniem, o wymiarze 78×140 cm. Mieliśmy je przetestowane już w innych realizacjach, więc wiedzieliśmy, na co je stać. Efekt? Połączenie świetlików i technologii CLT sprawiło, że kiedy weszliśmy tam w lipcu, w największe upały, odczuliśmy ulgę! Tam było chłodniej o co najmniej 10 stopni niż na zewnątrz!
A dzieci mają przy okazji stały dostęp do światła z wysokim współczynnikiem barw.
Dokładnie. Przy projektowaniu przestrzeni do zabaw dla dzieci trzeba wziąć pod uwagę to, że one nie siedzą w jednym miejscu, jak my, np. przy biurku. Układają klocki, oglądają książeczki w różnych miejscach. Dobrze jest zadbać o to, by światło naturalne obejmowało sobą maksymalnie dużą przestrzeń. Okna poddaszowe VELUX doskonale sobie z tym radzą. Pamiętajmy też, że światło sztuczne, nawet to dobre, daje efekt migotania, który sprawia, że po jakimś czasie wzrok się męczy. Dodajmy do tego dużą oszczędność na energii elektrycznej i już mamy przestrzeń przyjazną, ekonomiczną i ekologiczną. W ludzkim, a szczególnie dziecięcym wymiarze.
Podobno budynek przedszkola wzbudza w Aleksandrowie Łódzkim duże emocje.
Podczas prac budowlanych jeden z naszych podwykonawców podsłuchał rozmowę dwóch pań, które upatrywały w budowanym przedszkolu siedzibę zboru Jehowych. Ktoś inny stawiał na centrum badań naukowych miasta. Wtedy było już widać ten charakterystyczny i dynamiczny żółty dach. Cieszy nas to, że ludzi ciekawi oryginalna architektura. O projektach dla dzieci zawsze staramy się myśleć nie tylko ekonomicznie i ekologicznie, ale również niestandardowo. Chcemy, by przestrzeń działała na ich emocje i samopoczucie, ale również w jakiś sposób wychowawczo. Uwrażliwiała poprzez kontakt z tym, co naturalne. Drewno, światło i energetyczne kolory.
A światło? Czym jest dla architektury?
Maluje ją, zmienia i sprawia, że ożywa. Pamiętam białą, niezagospodarowaną ścianę w domu dla bezdomnych, który odwiedzałam jakiś czas temu. To była jesień, liście spadły już z drzew. Cienie gałęzi padały na tę ścianę i gdy się ją dłużej obserwowało, nieustannie zmieniały jej odbiór. Światłem naturalnym wprowadzonym umiejętnie do wnętrza można prowokować, zmieniać, kształtować. Jest materiałem uplastyczniającym architekturę.
Dorota Sibińska
Jest absolwentką Wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Warszawskiej. Od 2004 roku wraz z Martą Nowosielską i Filipem Domaszczyńskim prowadzi pracownię projektową XY Studio, specjalizującą się w projektowaniu obiektów użyteczności publicznej w szczególności przeznaczonej dla najmłodszych. Od 2009 roku pracownia rozwija markę atestowanych mebli dziecięcych Locomoco, które otrzymały nagrodę Must Have 2011. Laureaci nagród architektonicznych „Polityki” z 2015 za przedszkole Żółty Słonik w Ostrowi Mazowieckiej, GrandPrix „Polityki” 2019 roku za Dom dla Bezdomnych w Jankowicach, Lidera Dostępności 2019 za przedszkole w Suwałkach oraz wielu wyróżnień SARP. W 2021 roku dwie realizacje pracowni XY Studio nominowane zostały do nagrody nagrody EU Mies Awards 2022.
VELUX ArchiTips
Cykl wywiadów z architektami i architektami wnętrz realizowany jest przy współpracy z firmą VELUX. Nowa platforma VELUX ArchiTips to rozwiązanie, które ucieszy niejednego poszukiwacza branżowej wiedzy. To miejsce stworzone dla architektów przez architektów, którego celem jest propagowanie najlepszych rozwiązań, edukowanie oraz merytoryczne wsparcie dla branży. Więcej na ten temat tutaj
