Pracownia Karola Tchorka (1904–1985) to jedno z najstarszych i najbardziej zasobnych miejsc na mapie Warszawskich Historycznych Pracowni Artystycznych. Po latach prac inwentaryzacyjnych, organizacyjnych i merytorycznych Muzeum Warszawy udostępniło je zwiedzającym.
Tchorek, rzeźbiarz, twórca portretów i pomników, medalier oraz marszand, podczas II wojny światowej stracił dwie swoje pracownie – na warszawskim Powiślu i w Broku – a także dom i prowadzony w latach 1943–1944 Salon Sztuki Nike.
Pracownię przy ul. Smolnej 36 zbudował na początku lat 50. XX wieku z pozostałości zburzonej oficyny kamienicy. Cześć wyposażenia i detali architektonicznych przeniósł z wcześniejszej pracowni i galerii przy ul. Marszałkowskiej 63.
To właśnie na Smolnej powstały jego najważniejsze dzieła, m.in. Macierzyństwo (1952), nagrobek Władysława Strzemińskiego, Warszawska Jesień (1975) oraz projekt tablic upamiętniających uliczne egzekucje dokonane przez hitlerowców w Warszawie (1949). W przestrzeni zgromadzono także rzeźby, modele gipsowe, projekty oraz pamiątki po prowadzonym przez Tchorka Salonie Sztuki Nike.
Kolekcję uzupełniają dzieła rzeźbiarza ludowego Leona Kudły – wieloletniego przyjaciela Tchorka, oraz archiwalia dokumentujące działalność artysty.
Po śmierci Mariusza opiekę nad pracownią przejęła jego żona, brytyjska artystka Katy Bentall, która zainicjowała prace badawcze nad spuścizną męża i teścia, a także rozpoczęła porządkowanie archiwów.
Pracownia stała się jej przestrzenią twórczą, a także miejscem wystaw, spotkań i rezydencji artystycznych.
W 2021 roku artystka przekazała Pracownię miastu stołecznemu Warszawie. Dwa lata później dokonała kolejnego daru, uzupełniając zasób Pracowni o archiwum Mariusza, pamiątki rodzinne i pozostałą część historycznego wyposażenia.
Placówka kontynuuje ideę Bentall, traktując przestrzeń jako miejsce spotkań i wymiany intelektualnej.
– Szanując jej wcześniejsze losy, widzimy ją przede wszystkim jako miejsce pracy badawczej i popularyzatorskiej związanej z dorobkiem rodziny Tchorków, realizacji kameralnych form edukacji oraz współpracy instytucjonalnej – mówi Lena Wicherkiewicz, kustoszka Muzeum Warszawy – Chcielibyśmy kontynuować ideę Katy Bentall, która traktowała Pracownię jako przestrzeń spotkań, wymiany intelektualnej i artystycznej – dodaje.
Warszawskie Historyczne Pracownie Artystyczne
Pracownia Tchorka jako jedna z pierwszych została w 2014 roku włączona do grona Warszawskich Historycznych Pracowni Artystycznych.
Zespół ekspertów i ekspertek ,działający przy Biurze Stołecznego Konserwatora Zabytków pełni funkcje doradcze i sygnalizuje jednostkom miejskim potrzeby ochrony lokali, które były i są oryginalnymi miejscami pracy warszawskich twórców. Prowadzi także działania mające na celu stworzenie warunków do udostępniania pracowni kolejnym pokoleniom.
Lista Warszawskich Historycznych Pracowni Artystycznych liczy już niemal 50 miejsc i stale się powiększa.
