Le Corbusier, najbardziej wpływowy architekt w dziejach

Bywa nazywany „papieżem modernizmu” a jego realizacje do dziś można oglądać nie tylko w Europie. Le Corbusier pozostaje niedoścignionym mistrzem w tworzeniu funkcjonalnych i racjonalnych budowli, choć nigdy nie zdobył formalnego architektonicznego wykształcenia.

Le Corbusier naprawdę nazywał się Charles-Edouard Jeanneret, jego ojciec zajmował się sztuką zegarmistrzowską, a matka była pianistką. W czasie, gdy przyszły architekt przyszedł na świat w 1887 roku w La Chaux-de-Fonds, miejscowość była jednym z najważniejszych ośrodków, w których produkowano zegarki. Nie poświęcił się jednak temu fachowi, choć terminował w szkole artystycznej, gdzie uczył się m.in. grawerunku.

Le Corbusiera ciągnęło jednak do architektury, już w szkole w La Chaux-de-Fonds wykazywał nią ogromne zainteresowanie, a jako niespełna 18-latek zrealizował wspólnie z przyjacielem swój pierwszy projekt architektoniczny.

Chandigarh. Dzieło życia Le Corbusiera, które pierwotnie miał tworzyć… Polak

Szybko znalazł się pod przemożnym wpływem secesji, wyruszył także w podróż po Europie, odwiedzając włoskie miasta oraz Austro-Węgry, w Wiedniu przez pół roku pracował u jednego z mistrzów wiedeńskiej secesji Josefa Hoffmanna. Dla architekta przełomowy okazał się wyjazd do Paryża, a następnie m.in. do Niemiec, gdzie miał okazję zetknąć się z Ludwigiem Miesem van der Rohe i Walterem Gropiusem. Zdecydował jednak, że to Paryż będzie miastem, w którym zamieszka. Tuż po I wojnie światowej zajmuje się już architekturą a także malarstwem (jest m.in. współtwórcą nurtu artystycznego, zwanego puryzmem). Przez kolejne 50 lat, do śmierci w 1965 roku (Le Corbusier utonął podczas kąpieli w Morzu Śródziemnym) powstawały obiekty, które do dziś pozostają nie tylko ikonami, ale wciąż zachwycają swoją funkcjonalnością.

Klasztor Sainte-Marie de la Tourette. Ostatni i najważniejszy budynek Le Corbusiera

To właśnie le Corbusier należał do pokolenia, które tak wyraźnie wyartykułowało niezgodę na spuściznę XIX-wiecznych miast, przeludnionych, z chaotyczną zabudową, bezładnych i niefunkcjonalnych. Proponował bezkompromisowe rozwiązania, a wśród nich m.in. rezygnację ze starej zabudowy, z zachowaniem jedynie najcenniejszych osiągnięć architektonicznych. To właśnie Le Corbusier wprowadził określenie domu „jako maszyny do mieszkania”, proponując łączenie w jednym funkcji rekreacyjnych i mieszkalnych, gdzie wszelkie elementy są zaprojektowane racjonalnie, z dbałością o każdy szczegół. Architekt polubił właściwości żelbetu i prefabrykacji, dzięki temu zachęcał do tworzenia wysokich budynków.

Architekt już niemal sto lat temu zwrócił uwagę na „sieciowość” i możliwość wymiany myśli: jako przewodniczący Congrès International d’Architecture Moderne (Międzynarodowego Kongresu Architektury Nowoczesnej) pozwalał na swobodne przenikanie się wiedzy i informacji. To dlatego, że był także wziętym teoretykiem, autorem kilkudziesięciu kanonicznych już dziś prac poświęconych architekturze, m.in. „Karty Ateńskiej” i „W stronę architektury”, będącymi zbiorem wytycznych dla nowoczesnej urbanistyki.

https://www.designalive.pl/archikony-lecorbusier_leronchamp/

Stworzył kanon pięciu zasad nowoczesnej architektury, które obejmowały: konstrukcję słupową, poziome okna, płaskie dachy i tarasy na dachach, wolny plan i wolna elewację. Był również twórcą Modulatora, autorskiej wizji proporcji budynków, odnosząc ją do wzrostu człowieka. To właśnie człowiek z wyciągniętą do góry ręką wyznaczał wysokość jednej kondygnacji (ta wartość wynosiła 226 cm).

Le Corbusier projektował dla miast w całej Europie, a także m.in. w Stanach Zjednoczonych, Japonii oraz Indiach. Najbliżej nas jego realizację można zobaczyć w Berlinie, to tzw. jednostka mieszkalna powstała w 1957 roku. W Europie znajduje się szereg innych reprezentatywnych realizacji słynnego architekta: jednostka mieszkalna w Marsylii (1947-1952), dom studentów szwajcarskich w Paryżu (1931), kościół Notre Dame du Haut w Ronchamp (Alzacja, 1950), klasztor La Tourette koło Lyonu (1957-1960) oraz liczne małe domy mieszkalne, np. Villa Savoye koło Paryża (1929-1931) czy dom na osiedlu Weissenhof w Stuttgarcie (1927).

12-metrowy „zamek” Le Corbusiera na Lazurowym Wybrzeżu

Wyjątkowa jest realizacja powstała w Indiach. To właśnie tam stworzył projekt miasta „od podstaw”, czyli Chandigarh, stolicy Pendżabu. Założenia architektoniczne obejmowały nie tylko budynki mieszkalne, ale także obiektów użyteczności publicznej: urzędów, muzeów i galerii, sądu, szkół czy Pałacu Gubernatora. Ten projekt realizował w latach 50., i przypomnijmy, że ten projekt Le Corbusier niejako przejął po Polaku Macieju Nowickim, który w czasie pracy nad wizją indyjskiego miasta zginął w wypadku lotniczym.

Do dziś wciąż są komentowane również te propozycje architekta, które nigdy nie zostały zrealizowane, a wśród nich najważniejsze to: siedziba Ligi Narodów w Genewie (1927), Pałac Sowietów w Moskwie (1931) oraz szereg wizji urbanistycznych (Miasto współczesne, Miasto promienne czy Plan Voisin).

Pionierka modernizmu, która wzbudzała zazdrość Le Corbusiera

Choć ten wpływowy architekt XX wieku nigdy nie zrealizował w naszym kraju żadnego obiektu, to jednak ślady jego wizji są obecne w wielu polskich realizacjach. Architektowi nie udało się też nigdy odwiedzić Polski, choć z takim zamiarem nosił się dwukrotnie, w 1933 i 1948 roku. Za każdym razem jednak na przeszkodzie stawały względy polityczne.

Więcej: www.fondationlecorbusier.fr