Modernistyczne centrum Gdyni zostało oficjalnie zgłoszone jako polski kandydat do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO! Dokument został podpisany przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego i tym samym stał się oficjalnie wnioskiem Rzeczpospolitej Polskiej, a nie jedynie wnioskiem miasta. Mimo rozpoczęcia całej procedury, do pokonania jest jeszcze kawałek drogi.
Lista światowego dziedzictwa to lista obiektów dziedzictwa kulturowego i dziedzictwa naturalnego o „wyjątkowej powszechnej wartości” dla ludzkości prowadzona przez organizację wyspecjalizowaną ONZ UNESCO. Umieszczenie „czegoś” na liście UNESCO jest gwarantem, że mamy do czynienia naprawdę z czymś wyjątkowym, a poszczególne kraje i regiony latami zabiegają, żeby znaleźć się w tym zaszczytnym gronie. Lista zabytków UNESCO jest aktualizowana każdego roku.
Gdynia. Największa Polska archikona pełna perełek modernizmu
W czołówce rankingów
Architektura gdyńskiego Śródmieścia, zachowana w układzie z wczesnego modernizmu lat 1926-1939, do dziś pozostaje dobrze chroniona. W budynkach obecne są nawiązania kulturowe oraz motywy zaczerpnięte z morskiego krajobrazu, w tym odniesienia marynistyczne. Wszystko to zostało uwzględnione w uzasadnieniu wniosku. Wspomniano również, że budownictwo z tego okresu obrazuje przełom w ówczesnym rozwoju architektury i urbanistyki.
Śródmieście miasta, obecnie uznane za Pomnik Historii, ukształtowało się w dekadzie lat 30. XX w., jego rozkwit nastąpił w bardzo krótkim czasie. Liczba ludności znacznie wzrosła, a sama aglomeracja stała się podstawą gospodarki morskiej.
W tym czasie zaczęto wznosić budynki o kubistycznych kształtach, ale również te bardziej opływowe – przywodzące na myśl architekturę okrętową. Pojawiły się między innymi duże przeszklenia w fasadach, okrągłe okna, jasne elewacje czy elementy ceramiczne.
Gdynia, dzięki szybkiemu rozwojowi, na czele z działającym od 1923 roku portem – jednym z najnowocześniejszych na Bałtyku, zyskała możliwość przemyślanej i ustrukturyzowanej rozbudowy tkanki miejskiej. Obecnie miasto regularnie znajduje się w czołówkach rankingów oceniających jakość życia mieszkańców.
Gratka dla miłośników architektury. Gdyński modernizm ujęty w wirtualne kompendium!
Gdynia w UNESCO. Długa droga
Prowadzona od 1975 roku lista UNESCO zrzesza obecnie 190 państw (sześć ma status krajów stowarzyszonych). Jej celem jest ochrona dziedzictwa kulturowego, a wpisanie na nią jest równoznaczne z objęciem obiektu szczególną ochroną. Organizacja pełni nadzór nad działaniami mającymi służyć rozwojowi międzynarodowej współpracy kulturalnej, oświatowej oraz naukowej.
Jak czytamy na gdynia.pl, każdego roku państwa zrzeszone w UNESCO mogą zgłosić jedną kandydaturę do wpisania na listę światowego dziedzictwa. Cykl formalnej oceny rozpoczyna się w lutym. Pierwszym krokiem jest zweryfikowanie zgłoszenia pod kątem kompletności przez Centrum Światowego Dziedzictwa. Jeśli zostanie ono pozytywnie rozpatrzone na tym etapie – nastąpi proces oceny merytorycznej, który trwa co najmniej 1,5 roku, a finalizuje go rekomendacja organizacji doradczej dla Komitetu Światowego Dziedzictwa. Następnie wniosek jest omawiany na sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa, podczas której podejmowana jest wiążąca decyzja.
I dodaje: – W lutym potrwa sprawdzanie wniosku pod względem formalnym. Jeśli zostanie zweryfikowany pozytywnie, UNESCO przekaże go do swojej agendy ICOMOS, która ma przygotować decydujący raport. Ma na to piętnaście miesięcy, a więc w maju przyszłego roku powinien być gotowy i wówczas, jeśli oczywiście wynik badań będzie pozytywny, zostanie on przedstawiony międzynarodowej komisji, która zbiera się lipcu. Jednak może się okazać, że ICOMOS podczas swoich badań zażąda uzupełnień wniosku i wówczas raport nie będzie gotowy przed lipcem 2024. Wtedy będziemy musieli poczekać do kolejnego lata. Także przed nami jeszcze długa droga.
Rzeczpospolita modernistyczna. Losy polskiej architektury w filmowej serii
