Dom Zalszupina, czyli Casa Zalszupin, zlokalizowany jest w dzielnicy Jardim América w São Paulo. Jorge (Jerzy) Zalszupin zaprojektował go w 1960 roku, a już w 1962 zamieszkał w nim razem z rodziną. Żyli tu przez niemal 60 lat niemal bez żadnych renowacji, dzięki temu przestrzeń jest prawdziwą kapsułą czasu.
Jak zwykle bywa, dom własny projektanta ucieleśnia najlepiej jego styl – jest czystym przykładem autorskiej fuzji brazylijskiego i europejskiego modernizmu.
Po śmierci Zalszupina w sierpniu 2020 roku firma Etel, odpowiedzialna za produkcję mebli jego projektu, zabrała się za remont domu i stworzyła tu przestrzeń kulturalną, której celem jest ochrona kolekcji i dziedzictwa projektanta – Casa Zalszupin.
Historia Zalszupina jest bardzo filmowa. Urodzony w 1922 roku polski Żyd podczas drugiej wojny światowej uciekł do Rumunii, gdzie studiował architekturę. Później pracował w Paryżu, a w 1949 roku wybrał się w podróż do Rio de Janeiro. Marzył wówczas o nowym początku, daleko od ruin Europy. Miał ze sobą dyplom architekta oraz specjalne wydanie francuskiego magazynu „L’Architecture d’Aujourd’hui”, poświęcone brazylijskiej architekturze.
Przez kilka dni jeździł motocyklem po ulicach Rio tropem budynków pokazanych w czasopiśmie. Kiedy zbliżał się termin powrotu, w ostatniej chwili zaproszono go do pracy w studiu Luciano Korngolda na stanowisku asystenta architekta. Posadę przyjął i w tym miejscu zaczyna się historia o tym, jak polski emigrant został papieżem brazylijskiego modernizmu.
Już w 1951 roku otworzył w Rio własną pracownię. Jak większość architektów swoich czasów nie tylko projektował domy prywatne i wieżowce, ale zajmował się także wystrojem wnętrz i tworzeniem mebli.
A byli to m.in. Sergio Rodrigues, Zanine Caldas i Joaquim Tenreiro. A z Oscarem Niemeyerem współpracował blisko przy projektach mebli dla jego słynnego miasta Brasília.
Pierwsze projekty, głównie fotele, produkował pod marką L’Atelier, a sprzedawał w salonie w centrum São Paulo. Pod koniec lat 60. L’Atelier było już ważnym miejscem dla miłośników designu, a Zalszupin cieszył się międzynarodową renomą. Niektóre z jego projektów były sprzedawane w Stanach Zjednoczonych i Europie.
W czasach dyktatury wojskowej produkcja Zalszupina zmalała. Na początku lat 80. wrócił do Francji i osiedlił się w Paryżu, gdzie zaczął malować. Na emeryturze powrócił jednak do swojego domu w São Paulo, gdzie dożył 98 lat – jako ostatni mistrz brazylijskiego modernizmu. Zmarł w 2020 roku.
Na czym polegał fenomen Zalszupina i jak to się stało, że emigrant został jednym z najważniejszych projektantów XX wieku w Brazylii?
Meble z palisandru, drzewa różanego i tzw. iron wood, czyli niezwykle twardego gatunku o nazwie „wschodni chmielowiec”, uwodzą szlachetnością formy, materiału i wykonania.
Wśród jego najbardziej znanych projektów trzeba wymienić fotel Poltrona Dinamarquesa, inspirowany estetyką skandynawskiego designu lat 40., stolik kawowy Petalas, fotel Brasiliana czy serię 801, stworzoną do umeblowania nowoczesnego salonu. Delikatne linie i subtelnie wygięte podłokietniki równoważy gruba, wygodna tapicerka.
Casa Museo Zalszupin
Otwarta w 2024 roku przestrzeń kulturalna w São Paulo, znajdująca się w domu ikony brazylijskiego designu Jorgego Zalszupina. Poza przestrzenią mieszkalną mieściło się tu także biuro Zalszupina – duża sala ze stołem konferencyjnym i deską kreślarską, zachowana w niezmienionym stanie od śmierci architekta w sierpniu 2020 roku.
Projekt jest wspólną inicjatywą marki Etel i galerii sztuki Almeida & Dale w São Paulo. Jego celem jest zachowanie dziedzictwa architekta, a plany obejmują program wystaw oraz utworzenie Instytutu Jorgego Zalszupina we współpracy z jego rodziną.
