Nowa wystawa czasowa Muzeum Warszawy przybliża działalność Spółdzielni Pracy Rękodzieła Artystycznego ORNO, która współtworzyła charakterystyczny styl powojennej polskiej biżuterii. Wystawa jest przewodnikiem po stylu ORNO, tłumaczy jego źródła oraz fenomen. To także opowieść o duchu kooperatyzmu i wspólnoty, które pozwoliły stworzyć unikalny model pracy. W ORNO każdy rzemieślnik mógł być jednocześnie projektantem i artystą.
Wystawa monograficzna Muzeum Warszawy
„Spółdzielnia ORNO. Biżuteria” to wystawa monograficzna poświęcona znanej warszawskiej spółdzielni metaloplastycznej, działającej w latach 1949–2003. Prezentowana na niej biżuteria i galanteria dokumentują ponad pół wieku działalności ORNO. Od pionierskich początków w zniszczonym mieście, przez okres rozkwitu, popularności i uznania w latach 60. i 70., czas kryzysu lat 80., aż do schyłku po transformacji ustrojowej. Zgromadzone na wystawie przedmioty pokazują również przemiany związane z modą i stylem życia. Ponad 1600 eksponatów to wyroby artystyczne, dokumenty, zdjęcia, pamiątki, opakowania i ulotki reklamowe. Wszystko to składa się na barwny i wielowątkowy obraz historii spółdzielni. Kuratorkami wystawy są Agnieszka Dąbrowska i Monika Siwińska z Muzeum Warszawy oraz dr Anna Wiszniewska z Instytutu Sztuki PAN.
Wystawa jest pierwszą tak obszerną prezentacją dorobku ORNO, akcentującą jej znaczenie dla polskiej sztuki użytkowej II połowy XX wieku. Jak mówi Monika Siwińska: – Szeroka perspektywa historyczna pozwala przybliżyć współczesnemu widzowi sposób funkcjonowania spółdzielni w trudnych, powojennych warunkach, ograniczonej dostępności materiałów, biurokracji i procedur czy dopuszczania wzorów do realizacji. Dzięki temu wystawa ukazuje związek losów ORNO z przemianami społecznymi i historią miasta.
Historia Spółdzielni Pracy Rękodzieła Artystycznego ORNO
Spółdzielnia Pracy Rękodzieła Artystycznego ORNO, założona w Warszawie w 1949 roku, wyróżniała się na tle podobnych instytucji tamtego czasu. Była jedyną spośród spółdzielni zrzeszonych w Cepelii (Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego). Od początku konsekwentnie realizowała wizję artysty-rzemieślnika, zarazem projektanta i twórcy wyrobu. Jak mówi Wiszniewska — Obowiązujący w spółdzielni etos rękodzieła pozwolił stworzyć zżyty, dumny z wykonywanej pracy zespół. Podejście do projektowania zaowocowało zaś niezwykłymi rezultatami artystycznymi. Wyroby ORNO powstawały w krótkich seriach, a każde z nich nosi ślady ręcznej obróbki.
– W ramach szkoleń, uczniowie Romualna Rochackiego, który był założycielem spółdzielni, odbywali spacery po zrujnowanych staromiejskich ulicach i szkicowali ocalałe detale architektoniczne oraz zabytki kowalstwa artystycznego: bramy i kraty. Stały się one inspiracją ich późniejszych prac – dodaje Dąbrowska. Przez pół wieku w warsztatach ORNO powstały tysiące pierścieni, bransolet, naszyjników, wisiorów, klipsów, spinek do mankietów i drobnej galanterii, takiej jak klamry do włosów, puderniczki, perfumetki czy noże do papieru. Wykonywane przedmioty były wyrazem silnej potrzeby odbudowy życia po wojnie oraz tęsknoty za pięknem i celebrowaniem codzienności.
Wystawa trwa do 18 sierpinia. Więcej na: www.muzeumwarszawy.pl
